రాజ్యాంగం కల్పించిన హక్కులు - ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు పరిమితులు

 రాజ్యాంగం పౌరులకు కల్పించిన హక్కులు మరియు ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు పరిమితులు

ప్రాథమిక హక్కు (Fundamental Right)	పౌరులకు హక్కు (Right for Citizens)	ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు పరిమితులు/నియంత్రణలు (Limitations/Restrictions for Government Employees)
భావ ప్రకటన స్వేచ్ఛ (అధికరణ 19(1)(a))	తమ అభిప్రాయాలను స్వేచ్ఛగా వ్యక్తపరిచే, ప్రచారం చేసుకునే హక్కు. ఇందులో మీడియా స్వేచ్ఛ కూడా ఇమిడి ఉంది.	ప్రభుత్వ విధానాలను బహిరంగంగా తీవ్రంగా విమర్శించడంపై పరిమితులు.  అధికారిక మరియు రహస్య సమాచారాన్ని బహిర్గతం చేయకూడదు. ప్రభుత్వ వ్యవహారాలపై మీడియాలో మాట్లాడటానికి లేదా వ్యాసాలు రాయడానికి ముందు అనుమతి అవసరం అవుతుంది.
శాంతియుతంగా, ఆయుధాలు లేకుండా సమావేశాలు నిర్వహించుకునే స్వేచ్ఛ (అధికరణ 19(1)(b))	శాంతియుతంగా గుమిగూడే మరియు ప్రదర్శనలు నిర్వహించే హక్కు.	సేవా సంబంధిత విషయాలపై లేదా ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా జరిగే సమావేశాలు/ప్రదర్శనలలో పాల్గొనడంపై కొన్ని నియంత్రణలు ఉండవచ్చు లేదా అనుమతి అవసరం అవుతుంది.  విధులకు ఆటంకం కలిగించే సమావేశాలలో పాల్గొనకూడదు.
సంఘాలు లేదా సంస్థలు ఏర్పాటు చేసుకునే స్వేచ్ఛ (అధికరణ 19(1)(c))	చట్టబద్ధమైన ప్రయోజనాల కోసం సంఘాలు, యూనియన్లు లేదా సంస్థలు ఏర్పాటు చేసుకునే లేదా వాటిలో చేరే హక్కు.	రాజకీయ పార్టీలు లేదా దేశ భద్రతకు/ప్రజా ప్రయోజనాలకు హానికరమైనవిగా పరిగణించబడే సంస్థలలో చేరడంపై ఆంక్షలు.  సమ్మె వంటి కొన్ని సామూహిక కార్యాచరణలో పాల్గొనడంపై నియంత్రణలు ఉంటాయి. (ప్రజా సేవలకు అంతరాయం కలిగించకుండా).
భారతదేశ భూభాగంలో స్వేచ్ఛగా తిరిగే స్వేచ్ఛ (అధికరణ 19(1)(d))	భారతదేశంలో ఎక్కడైనా స్వేచ్ఛగా తిరిగే హక్కు.	అధికారిక విధులకు సంబంధించిన ప్రయాణాలపై నియంత్రణలు ఉంటాయి (ఉదా: విదేశీ పర్యటనలకు అనుమతి అవసరం).  నిర్దిష్ట ప్రాంతాలలో (ఉదా: భద్రతా కారణాల దృష్ట్యా) పర్యటించడంపై పరిమితులు ఉండవచ్చు (ఇవి కొన్నిసార్లు పౌరులకు కూడా వర్తిస్తాయి).
భారతదేశ భూభాగంలో ఏదైనా భాగంలో నివసించే మరియు స్థిరపడే స్వేచ్ఛ (అధికరణ 19(1)(e))	భారతదేశంలో ఎక్కడైనా నివసించడానికి మరియు స్థిరపడటానికి హక్కు.	ప్రభుత్వ ఉద్యోగిగా పోస్టింగ్ ఆధారంగా నిర్దిష్ట ప్రదేశంలో నివసించాల్సి రావచ్చు. అధికారిక వసతిని కేటాయించి నప్పుడు నిర్దిష్ట నిబంధనలు వర్తిస్తాయి. (ఇది హక్కుపై పరిమితి కంటే ఉద్యోగ నిబంధనలకు లోబడి ఉంటుంది).
ఏదైనా వృత్తిని చేపట్టే, ఏదైనా వ్యాపారం, వర్తకం చేసుకునే స్వేచ్ఛ (అధికరణ 19(1)(g))	చట్టబద్ధమైన ఏదైనా వృత్తిని స్వీకరించే లేదా వ్యాపారం చేసుకునే హక్కు.	అధికారిక విధులకు అదనంగా ఇతర ప్రైవేట్ వ్యాపారాలు లేదా ఉద్యోగాలు చేయడానికి సాధారణంగా అనుమతి లేదు.  ఆదాయ వనరుల విషయంలో నిబంధనలు పాటించాలి.  ప్రయోజనాల సంఘర్షణను నివారించడం ముఖ్య ఉద్దేశ్యం.
సమానత్వ హక్కు (అధికరణ 14-18)	చట్టం ముందు అందరూ సమానమే. ప్రభుత్వ ఉద్యోగ నియామకాలు, పదోన్నతులలో సమాన అవకాశాలు (కొన్ని సందర్భాలలో రిజర్వేషన్లు మినహా).	నిర్దిష్ట సేవా నిబంధనలు మరియు నియమావళి ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు ప్రత్యేకంగా వర్తిస్తాయి, ఇవి సాధారణ పౌరులకు వర్తించవు.  క్రమశిక్షణా చర్యలు మరియు సర్వీస్ మ్యాటర్స్‌కు సంబంధించిన ప్రత్యేక నియమాలు ఉంటాయి.
జీవితం మరియు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ హక్కు (అధికరణ 21)	చట్టం నిర్దేశించిన ప్రక్రియ ద్వారా తప్ప ఏ వ్యక్తి ప్రాణాన్ని లేదా వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛను హరించరాదు. నిర్బంధం నుండి రక్షణ.	ఈ హక్కు ప్రాథమికంగా అందరికీ వర్తిస్తుంది. అయితే, చట్టబద్ధమైన ప్రక్రియలలో భాగంగా (ఉదా: నేరారోపణలు, క్రమశిక్షణా చర్యలు) నిర్బంధం లేదా స్వేచ్ఛపై తాత్కాలిక పరిమితులు ఉండవచ్చు (ఇవి సాధారణ పౌరులకు కూడా వర్తించే చట్టపరమైన ప్రక్రియలలో భాగమే).
మత స్వాతంత్ర్య హక్కు (అధికరణ 25)	తమ మతాన్ని స్వేచ్ఛగా అవలంబించే, ఆచరించే, ప్రచారం చేసుకునే స్వేచ్ఛ.	మతపరమైన ఆచారాలు అధికారిక విధులకు ఆటంకం కలిగించకూడదు లేదా కార్యాలయంలో ఇతరులకు ఇబ్బంది కలిగించకూడదు.   తమ పదవిని ఉపయోగించి మత ప్రచారం చేయడంపై నియంత్రణలు ఉండవచ్చు (పాలనాపరమైన తటస్థత కోసం).